Partitiivi
Partitiivi jest jednym z najczęściej używanych przypadków. Choć nie ma bezpośredniego odpowiednika w języku polskim, najbliżej będzie mu do dopełniacza lub biernika, a czasami do mianownika liczby mnogiej. Jak nazwa wskazuje, jest to przypadek cząstkowy („part” po angielsku znaczy „część”) i służy do opisania części czegoś albo czynności niedokończonej.
Odpowiada na pytania: Ketä? (kogo?) Mitä? (co?)
Kiedy używamy partitiivi w liczbie pojedynczej?
1. Po liczebnikach głównych (z wyjątkiem ‘1’), wyrazach: ‘monta’, ‘pari’, ‘puoli’:
Minulla on kaksi poikaa. (Mam dwóch synów.)
Kuinka monta vuotta olet asunut täällä? (Ile lat tu mieszkasz?)
Montako lasta heillä on? (Ile dzieci oni mają?)
2. Po wyrazie ‘paljon’ w przypadku rzeczowników niepoliczalnych:
Kuinka paljon rahaa sinulla on? ( Ile masz pieniędzy? )
Hän juo paljon vettä. (Ona pije dużo wody.)
3. Po lub przed następującymi przyimkami:
| ennen | przed | keskellä, -ltä, -lle | w środku |
| ilman | bez | lähellä, -ltä, -lle | blisko |
| alas | dołem, w dół | varten | dla |
| kohtaan | wobec | vastaan | przeciwko |
| kohti | w kierunku | vastapäätä | naprzeciwko |
| pitkin | wzdłuż | vasten | przeciw |
| päin | w stronę | ylös | do góry |
Hän istuu minua vastapäätä. (On siedzi naprzeciwko mnie)
Olen ilman työtä. (Jestem bez pracy.)
Se on sinua varten. (To jest dla ciebie.)
4. Jako orzeczenie do opisania wyrazów abstrakcyjnych i niepoliczalnych oraz jako podmiot w zdaniach egzystencjalnych:
Merivesi on suolaista. (Woda morska jest słona.)
Oliko se oikeaa rakkautta? (Czy to była prawdziwa miłość?)
Jääkaapissa on kylmää vettä. (W lodówce jest zimna woda.)
5. Jako dopełnienie do opisania wyrazów abstrakcyjnych i niepoliczalnych:
Juon kahvia. (Piję kawę.)
Ostan maitoa. (Kupuję mleko.)
6. Jako dopełnienie z niektórymi czasownikami:
| ajaa | prowadzić, jeździć | miettiä | myśleć |
| ajatella | myśleć | moittia | krytykować |
| arvostaa | szanować | muistella | przypominać |
| arvostella | osądzać | muistuttaa | przypominać, być podobnym |
| auttaa | pomagać | neuvoa | radzić |
| edustaa | reprezentować | noudattaa | przestrzegać |
| ehdottaa | polecać | odottaa | czekać |
| epäillä | wątpić | onnitella | gratulować |
| etsiä | szukać | opiskella | studiować |
| haastatella | przeprowadzać wywiad | paeta | uciekać |
| halata | obejmować | painostaa | naciskać |
| harkita | przemyśleć | painottaa | podkreślać,naciskać |
| harrastaa | interesować się (jako hobby) | palvella | obsługiwać |
| haukkua | szczekać na | pelata | grać (w grę, sport) |
| helpottaa | ułatwić | pelätä | bać się |
| ihmetellä | dziwić się | pelästyä | być przestraszonym |
| häiritä | przeszkadzać | pettää | zdradzać |
| hävetä | wstydzić się | piristää | pobudzać |
| ihailla | podziwiać | puolustaa | bronić |
| ikävöidä | tęsknić | purra | gryźć |
| inhota | nienawidzić | rakastaa | kochać |
| jatkaa | kontynuować | rukoilla | modlić się |
| juhlia | świętować | seurata | podążać |
| jännittää | denerwować się | sinutella | być na ‘ty’ |
| kadehtia | zazdrościć czegoś | soittaa | grać (na instrumencie) |
| kaivata | tęsknić | suosia | woleć, faworyzować |
| kannustaa | zachęcać | suositella | polecać |
| katsella | obejrzeć | surra | opłakiwać |
| katsoa | oglądać | suudella | całować |
| katua | żałować | suunnitella | planować |
| kehottaa | radzić | syleillä | obejmować |
| kehua | chwalić | syyttää | winić |
| kieltää | zabraniać | sääliä | litować się |
| kiittää | dziękować | tarkoittaa | znaczyć |
| kiusata | drażnić | teititellä | być na ‘pan’ |
| koettaa | czuć, próbować | tervehtiä | pozdrawiać |
| kohdella | traktować | tiedustella | prosić o |
| kokeilla | próbować | toivoa | mieć nadzieję |
| korostaa | akcentować | toivottaa | życzyć |
| kosia | oświadczyć się | totella | przestrzegać |
| koskea | dotyczyć, dotykać | tuijottaa | gapić się na |
| kunnioittaa | szanować | uhata | grozić komuś |
| kuunnella | słuchać | uhkailla | grozić |
| käskeä | kazać | vahtia | strzec |
| käyttää | używać | vaivata | przeszkadzać |
| liioitella | przesadzać | varoa | być ostrożnym |
| lohduttaa | pocieszać | varoittaa | przestrzegać |
| luulla | przypuszczać | vastustaa | być przeciwko |
| lyödä | uderzać | verrata | porównywać |
| lähestyä | zbliżać się | vihata | nienawidzić |
| mainostaa | reklamować |
Minä odotan bussia. (Czekam na autobus.)
Voitko auttaa minua? (Możesz mi pomóc?)
Minä rakastan sinua. (Kocham ciebie.)
7. Jako dopełnienie w przeczeniu:
Minulla ei ole autoa. (Nie mam samochodu.)
En nähnyt häntä. (Nie widziałem jej.)
8. W życzeniach, powitaniach:
Hyvää huomenta! (Dzień dobry!)
Tervetuloa! (Witam!)
Hyvää jatkoa! (Miłego dnia!)
9. W niedokończonych czynnościach:
Minä luen kirjaa. (Czytam książkę.)
Minä luin kirjaa. (Czytałam książkę.)
Jak tworzymy partitiivi w liczbie pojedynczej?
Partitiivi w liczbie pojedynczej tworzymy dodając odpowiednią końcówkę do mianownika w liczbie pojedynczej:
| Dodajemy końcówkę: | Wyraz w mianowniku kończy się na: | Nominatiivi | Partitiivi | |
| -a -ä | – jedną samogłoskę, z wyjątkiem ‘e’ | talo kynä | dom długopis | taloa kynää |
| -ta -tä | – dwie samogłoski
– spółgłoskę | museo tee avain mies | muzeum herbata klucz mężczyzna | museota teetä avainta miestä |
| -tta -ttä | – jedną samogłoskę ‘e’ | huone kirje | pokój list | huonetta kirjettä |
Suomika
Języki obce od zawsze były moją pasją. Przyjemność sprawiała mi ich nauka, ale również nauczanie innych. Dlatego od 10 lat organizuję kursy językowe (fińskiego, niemieckiego, angielskiego oraz polskiego dla obcokrajowców), prowadzę lekcje indywidualne przez Skype, projektuję strony internetowe i inne materiały dydaktyczne, w tym e-learning.
Możesz również polubić…
8 komentarzy
Dodaj komentarz
Oferta – pakiety
Oferta – ebooki
Zapisz się do newslettera a otrzymasz darmowy ebook "Jak skutecznie nauczyć się języka fińskiego".
Masz również szansę na otrzymanie kodów rabatowych na ebooki i kursy online.
Bardzo dziękuję dzięki temu nauczylam sie komunikować i osiągnelam poziom A2+ 😊😊😊
Cześć, bardzo fajny opis :) Takie historie są motywujące, tak się zastanawiam jak to jest z integracją u starszych dzieci,…
Minęły trzy lata od kupna domu, a rok od przeprowadzki na stałe. Na początku miejsce służyło nam za domek wypoczynkowy…
Moi! Czyli nie wystarczy zapamiętać tę pierwszą, krótką tabelkę (że gdy wyraz kończy się na samogłoskę opr. e, dodajemy a/ä, na 2 samogł lub spółgłoskę, dodajemy -ta/ tä, na e – dodajemy tta/ttä), prawda? Te zasady w tych rozbudowanych tabelach pod spodem to są jakieś zasady szczegółowe/dodatkowe i trzeba je znać na pamięć, tak? Będzie bardzo trudno nauczyć się, ale jestem zdeterminowany!
Moi! Zdecydowanie na początku wystarczy ta pierwsza mała tabela.
Zostawiłam tylko jedną rozbudowaną tabelę, a pozostałe właśnie usunęłam. Są za szczegółowe, a poza tym i tak słabo widać na stronie. W tych rozbudowanych tabelach uwzględniłam wyjątki i specyficzne końcówki wyrazów, np. -si, -uus. Próbowałam w ten sposób zebrać wszystkie zasady razem, ale czasami daje to odwrotny efekt od zamierzonego 😉
Według mnie partitiivi przypomina najbardziej polski dopełniacz, bo także wyraża on cząstkowość nieokreśloność czy brak czegoś, np. W zdaniu poproszę wody.
Tak, racja. Dodam to do wstępu 🙂
Pomyślałam raczej o bierniku w zdaniach „Piję wodę”, „Kocham cię”.
Dzień dobry,
Czy mogłaby Pani podać przykład zdania ze słowem „edustaa”?
Przykład ze słownika kielitoimistonsanakirja.fi:
Lähettiläs edustaa maataan ulkomailla. – Wysłannik/Ambasador reprezentuje swój kraj za granicą. (maa jest w partitiivi z końcówką dzierżawczą -an)
Ze słownika redfoxsanakirja.fi:
Hän edustaa minua kokouksessa. – On reprezentuje mnie na spotkaniu.
Ze słownika sanakirja.fi:
Linnut edustavat vapautta. – Ptaki reprezentują/symbolizują wolność.
Zachęcam do zajrzenia do wyżej wymienionych słowników po więcej przykładów 🙂
Moi! Dlaczego w przykładach z wyrazem edustaa ( hän edustaa minua kokoukessa) wyraz kokoukessa jest tak odmieniony przecież rdzeń to KOKOUS. Zasada odmiany przez przypadek 1 Ustal przypadek i liczbę 2 Dokonaj wymiany spółgłosek K,P. 3 dokonaj zmiany w końcówce rdzenia -e+e 4 Dodaj końcówkę przypadku. Jeszcze jedno w zasadach odmiany wyrazów przez przypadki podane jest : w wyrazach zakończonych na -e- wymieniamy krótką spółgłoskę -t- znajdującą się w ostatniej sylabie na długą TT np. Osite- ositteessa. Do wymiany spółgłosek dochodzi tylko wtedy gdy wyraz w rdzeniu zakończony jest na -e-? Sam próbuję pouczyć się fińskiego no i takie zpostrzeżenia mi się nasunęły
Moi! Temat rdzenia w języku fińskim to bardzo ciekawa, ale też złożona sprawa. Są bowiem sytuacje, gdy niektóre wyrazy mają więcej niż jeden rdzeń!
W skrócie:
1. Niektóre wyrazy mają tylko JEDEN RDZEŃ. Będą to wyrazy zakończone na samogłoskę (z wyjątkiem większości wyrazów zakończonych na -e i „starych wyrazów” zakończonych na -li, -ni, -ri, -si) niezawierające spółgłosek do wymiany. Przykłady:
JUNA: juna- (rdzeń)
junan (genetiivi), junassa (inessiivi), junaan (illatiivi), junaa (partitiivi)
PULLO: pullo- (rdzeń)
pullon (genetiivi), pullossa (inessiivi), pulloon (illatiivi), pulloa (partitiivi)
TORI: tori- (rdzeń)
torin (genetiivi), torissa (inessiivi), toriin (illatiivi), toria (partitiivi)
SUOMI: Suome- (rdzeń)
Suomen (genetiivi), Suomessa (inessiivi), Suomeen (illatiivi), Suomea (partitiivi)
2. Niektóre wyrazy mają DWA RODZAJE RDZENIA: mocny i słaby. Będą to wyrazy zawierające spółgłoski do wymiany zakończone na samogłoskę (z wyjątkiem większości wyrazów zakończonych na -e). Przykłady:
HATTU: hatu- (rdzeń słaby widoczny w większości przypadków), hattu- (rdzeń mocny widoczny m.in. w przypadku illatiivi, essiivi i partitiivi)
hatun (genetiivi), hatussa (inessiivi), hattuun (illatiivi), hattua (partitiivi)
PANKKI: panki- (rdzeń słaby), pankki- (rdzeń mocny)
pankin (genetiivi), pankissa (inessiivi), pankkiin (illatiivi), pankkia (partitiivi)
JOKI: joe- (rdzeń słaby), joke- (rdzeń mocny)
joen (genetiivi), joessa (inessiivi), jokeen (illatiivi), jokea (partitiivi)
3. Niektóre wyrazy mają DODATKOWY INNY RDZEŃ w przypadku partitiivi. Będą to wyrazy zakończone na spółgłoskę, wyrazy zakończone na -e, i „stare wyrazy” zakończone na -li, -ni, -ri, -si. Przykłady:
KOKOUS: kokoukse- (rdzeń w większości przypadków), kokous- (rdzeń w przypadku partitiivi)
kokouksen (genetiivi), kokouksessa (inessiivi), kokoukseen (illatiivi), kokousta (partitiivi)
OSOITE: osoittee- (rdzeń w większości przypadków), osoite- (rdzeń w przypadku partitiivi)
osoitteen (genetiivi), osoitteessa (inessiivi), osoitteeseen (illatiivi), osoitetta (partitiivi)
PIENI: piene- (rdzeń w większości przypadków), pien- (rdzeń w przypadku partitiivi)
pienen (genetiivi), pienessä (inessiivi), pieneen (illatiivi), pientä (partitiivi)
VUOSI: vuode- (rdzeń słaby w większości przypadków), vuote- (rdzeń mocny m.in. w illatiivi i essiivi), vuot- (rdzeń w partitiivi)
vuoden (genetiivi), vuodessa (inessiivi), vuoteen (illatiivi), vuotta (partitiivi)
Więcej o rdzeniu wyrazu w języku fińskim:
https://suomika.pl/rdzen_wyrazu/
https://suomika.pl/zmiany-literowe-w-koncowce-rdzenia-wyrazu/