Wymowa fińska
Każdy Polak słysząc język fiński po raz pierwszy pewnie miał wrażenie, że jest to język nie z tego świata. Z pewnością nie brzmi on podobnie do znanych nam języków europejskich, takich jak angielski, hiszpański czy niemiecki.
Wbrew pozorom wymowa fińska nie jest taka trudna. Dobrą wiadomością jest to, że czytamy tak, jak piszemy. Język fiński jest językiem fonetycznym i każda litera jest wypowiadana zawsze w ten sam sposób.
np. ‘kone’ (maszyna) przeczytamy [kone].
Dla porównania język angielski może sprawiać większe trudności w wymowie, ponieważ niektóre litery mogą być wymawiane w różny sposób, np. ‘e’ w języku angielskim może być wymówione jako ‘e’, ‘i’ lub nawet pominięte w wymowie. W języku fińskim ‘e’ jest zawsze wymawiane jako ‘e’.
Samogłoski
Polacy największe problemy mają w wymowie samogłosek. Powodem jest to, że w języku fińskim występują inne dźwięki niż w języku polskim (ä, ö, y), długość samogłosek może być różna oraz samogłoski często występują w parach zwanymi dyftongami.
Występują następujące samogłoski w języku fińskim: a, e, i, o, u, y, ä, ö, å
ä – brzmi jak dźwięk między ‘a’ i ‘e’. Aby wymówić tę głoskę należy szeroko otworzyć usta jak do „a” i spróbować powiedzieć ‘e’. Podobna głoska występuje w angielskim wyrazie ‘cat’ lub niemieckim ‘Käse’.
ö – między ‘o’ i ‘e’. Aby ją wymówić usta należy ułożyć jak do ‘o’ i wymówić ‘e’. Podobnie jak niemieckim wyrazie ‘schön ’.
y – między ‘u’ i ‘i’. Aby ją wymówić usta należy ułożyć jak do ‘u’ i wymówić ‘i’. Podobnie jak w niemieckim wyrazie ‘für’ lub ‘hübsch’.
e – usta są bardziej zwężone i rozciągnięte niż w języku polskiego
a – bardziej głębokie, dźwięk powstaje z tyłu gardła
å – wymawiane jak o
Samogłoski mogą być wypowiadane krótko (zapisywane za pomocą jednej litery) lub długo (zapisywane za pomocą dwóch jednakowych litery). Samogłoskę długą wymawiamy jednym ciągiem, nie robiąc pauzy. Należy także pamiętać, że długość samogłoski często zmienia znaczenie słowa:
samogłoska krótka | samogłoska długa | |||
a | asia | rzecz | Aasia | Azja |
o | jo | już | joo | tak |
u | uni | sen | uuni | piec |
ä | sä | ty (potocznie) | sää | pogoda |
ö | mökki | domek letniskowy | insinööri | inżynier |
y | pyhä | święty | pyyhe | ręcznik |
e | te | wy | tee | herbata |
i | kivi | kamień | kiivi | kiwi |
Samogłoski mogą występować w parach tzw. dyftongach:
ai | aika | czas |
ei | keino | środek, metoda |
ui | kuinka | jak |
oi | koira | pies |
yi | lyijy | ołów |
äi | äiti | mama |
öi | öisin | w nocy |
au | kaunis | ładny |
eu | neula | igła |
iu | hiukset | włosy |
ou | joulu | Boże Narodzenie |
äy | käydä | iść |
öy | köyhä | biedny |
ie | kieli | język |
uo | tuoli | krzesło |
yö | syödä | jeść |
Spółgłoski
W porównaniu z wymową fińskich samogłosek, wymowa spółgłosek jest o wiele prostsza. Większość liter jest wymawiana podobnie jak w języku polskim.
Następujące spółgłoski występują w języku fińskim: d, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, v oraz tylko w wyrazach obcych: b, c, f, q, š, sh, x, z,
v – wymawiane jak polskie w
c – w większości przypadków jak polskie k
š, sh – wymawia się jak polskie sz
z – wymawiane jak ts
Podobnie jak samogłoski, spółgłoski również mogą być wypowiadane krótko (zapisywane za pomocą jednej litery) lub długo (zapisywane za pomocą dwóch jednakowych litery). Spółgłoskę długą wymawiamy jako jedną całość, robiąc krótką przerwę między sylabami. Długość spółgłoski może zmienić znaczenie słowa:
spółgłoska krótka | spółgłoska długa | |||
k | kuka | kto | kukka | kwiat |
p | tapa | zwyczaj | tappaa | zabijać |
t | mato | robak | matto | dywan |
m | lama | depresja | lammas | owca |
n | kana | kurczak | kannu | dzbanek |
l | kala | ryba | kallis | drogi |
r | pora | wiertło | porras | schody |
s | käsi | ręka | kassi | torba |
Akcent
Akcent w języku fińskim pada zawsze na pierwszej sylabie. np. Minä asun Helsingissä.
W wyrazach złożonych każda część zachowuje swój akcent główny, np. sanakirja.
Symulatory mowy w Internecie
Aby sprawdzić poprawną wymowę polecam strony:
Google translate
Po wybraniu ‘Z języka’: fiński, ‘Na język’: polski i wpisaniu słowa lub zdania, należy kliknąć ‘Słuchaj’
Czy para samogłosek w fińskim w każdym przypadku tworzy dyftong, czy może dochodzić w niektórych przypadkach do hiatusu?
Nie wszystkie pary samogłosek to dyftongi. Dyftongami są tylko kombinacje ai, ei, ui, oi, yi, äi, öi, au, eu, iu, ou, ey, iy, äy, öy, ie, uo, yö. Natomiast ia, iä, ea, eä, oa, öä, ua, yä, eo, io, oe, ue, ye nie są dyftongami i obie samogłoski wymawiamy z krótką przerwą i między nimi leży granica sylaby (np. haluan: ha-lu-an – chcę).
Również w wyrazach złożonych ostatnia litera jednego wyrazu składowego i pierwsza litera kolejnego nie tworzą dyftongu, np. pääilmansuunta – główny kierunek świata (’äi’ nie jest tutaj dyftongiem).
Dziękuję 🙂 A skoro już poruszona została kwestia rzeczowników złożonych, to proszę powiedzieć – w fińskim są one dosyć powszechne, prawda? Wcześniej myślałem, że takie zjawisko na szeroką skalę ma miejsce jedynie w jęz. germańskich (np. niemieckim, duńskim). Dziękuję z góry 🙂
Właśnie dodałam artykuł o wyrazach złożonych w języku fińskim: http://suomika.pl/jak-tworzymy-wyrazy-zlozone-w-jezyku-finskim/
Nie tylko w germańskich. Są też w innych językach, a fiński jest wśród nich. Jednak do dziś nie mogę się powstrzymać od śmiechu, gdy przypomnę sobie co zobaczyłem w pociągu: Wszędzie opis urządzenia w trzech słowach, poza niemieckim gdzie było tylko jedne słowo 😀 Pozdrawiam!
Przy okazji strona świetna! Takich właśnie szukam! 😀
Czy spółgłoski szczelinowe np. [s] podwojone należy wymawiać z przydechem przed nią, jak to się dzieje w przypadku innych, czy też po prostu długo – z uwagi na to, że są szumami?
Wydaje mi się, że tylko spółgłoski długie K, P, T są wymawiane z przydechem. Ale dodam, że nie czuję się ekspertem, jeśli chodzi o teorię związaną z fonetyką.
dlaczego „å” jest uznawane za spółgłoskę, skoro (z tego co piszesz) wymawia się ją jak „o”?
Mój błąd, źle umieściłam „å” – powinna być pod sekcją samogłosek!
Sądzę, że porównywanie „ä” do tego w niemieckim „käse” może wprowadzić w błąd, ponieważ w słowie tym a-umlaut występuje w wariancie długim, tzn. „scieśnionym”
Dla mnie ciekawe było to jak Finowie wymawiają „L” ,długo się męczyłam zanim dowiedzialam się jak to się wymawia ,jakby lekko zdrętwialym językiem 😂 byłam sama z siebie dumna jak wreszcie jako tako mi zaczęło wychodzić ,chociaż dalej mam problem kiedy wyraz zaczyna się na „l” bądź tej litery jest więcej w wyrazie. A całkiem niedawno przekonałam się jak prawidłowe ,głębokie „a” ma znaczenie . W polskim tak nie mówimy więc przestawienie się na to fińskie sprawia trochę wysiłku i na początku może brzmieć nieco… teatralnie (?) Ale za to brzmi wszystko pięknie. Piękny język .
O boże, mam refleks godny szachisty, tak, wiem że minęło wiele lat ale Twoje artykuły są dla mnie niezwykle pomocne, przede wszystkim dlatego, że uczę się fińskiego bez kursów (mam dopiero 13 lat, więc sama przez internet kupić nie mogę) i dzięki tym artykułom mogę np. wiedzieć jak wymawiać litery (zauważyłam, że nieco łatwiej idzie mi z ä,ö,y ze znajomością języka niemieckiego)
Jeżeli będę starsza i nadal będę uczyć się fińskiego z pewnością sięgnę po Twoje kursy
Pozdrawiam