Selkokieli – uproszczona wersja języka

Co to jest selkokieli?

Selkokieli to uproszczona wersja języka przeznaczona dla osób, które mają trudności w rozumieniu języka standardowego, np. osoby z obniżoną sprawnością umysłową, z zaburzeniami koncentracji lub pamięci, bądź osoby obcojęzyczne. Odnosi się zarówno do języka pisanego, jak i mówionego.

Słowo selkokieli może być stosowane w odniesieniu do uproszczonej wersji każdego języka, nie tylko fińskiego. Mówiąc konkretnie o uproszczonym języku fińskim powiemy selkosuomi.

Cechy uproszczonego języka:

• skupia się na przekazaniu kluczowej treści w możliwie najprostszy i najkrótszy sposób
• skraca się zdania, zostawiając jedynie kluczowe informacje
• stosuje się powszechnie używane słownictwo, unika trudnego i specjalistycznego słownictwa, przykład: „päiväkoti” (przedszkole) zamiast „varhaiskasvatusyksikkö” (jednostka wychowania przedszkolnego)
• abstrakcyjne pojęcia zastępowane się bardziej konkretnymi stwierdzeniami
• preferowane są krótkie uproszczone wyrazy zamiast długich wyrazów złożonych, przykład: „opiskelija” (student) zamiast „ammattikorkeakouluopiskelija” (student wyższej szkoły zawodowej)
• unika się skrótów wyrazowych, przykład: „muun muassa” (między innymi) zamiast „mm.” (m.in.)
• dzieli się długie rozbudowane zdania na kilka krótszych zdań
• upraszcza się struktury gramatyczne, unika rzadkich i skomplikowanych odmian wyrazów, przykład: „melkein lähdimme” (prawie wyszliśmy) zamiast „lähtemäisillämme” (właśnie mieliśmy wychodzić)
• wykorzystuje się ilustracje do pomocy w rozumieniu treści
• tekst podzielony jest na wąskie kolumny i zachowane są większe przerwy między liniami
• tekst pisany jest większą czcionką
• treści mówione wypowiadane są powoli i z przerwami

Zapotrzebowanie na materiały w uproszczonej wersji językowej

Selkokeskus (fińskie centrum do spraw uproszczonego języka) szacuje, że około 11-14% fińskiego społeczeństwa potrzebuje materiałów w uproszczonej wersji językowej. Zapotrzebowanie na treści w selkokieli wzrosło w porównaniu z ostatnimi latami z powodu:

• zwiększonej liczby imigrantów
• starzejącego się społeczeństwa i tym samym zwiększonej liczby osób, które mogą mieć trudności z rozumieniem przekazywanej treści
• obniżonej umiejętności czytania wśród młodzieży

Więcej o zapotrzebowaniu na materiały w uproszczonej wersji języka fińskiego można znaleźć w raporcie: Suomenkielen tarvearvio 2019

Logo z napisem Selko – Znak rozpoznawczy materiałów w uproszczonej wersji języka fińskiego

Materiały w uproszczonej wersji języka fińskiego

Materiałów w uproszczonym fińskim jest obecnie bardzo dużo: książki, wiadomości, portale internetowe, broszury.

Książki w uproszczonym fińskim:

Czytanie książek należy do jednej z najlepszych metod nauki języka. Poszerza zasób słownictwa, które pojawia się w kontekście i automatyzuje całe zwroty. Dodatkowo utrwala struktury gramatyczne i budowę zdania. Daje też szansę na poznanie kultury innego kraju. No i przede wszystkim daje rozrywkę – uczymy się języka, miło spędzając czas!

Powieści w oryginale mogą być na początku zbyt przytłaczające, jeśli chodzi o liczbę nowych słówek, zwrotów i form gramatycznych. Zbyt częste sprawdzanie słówek w słowniku może być bardzo zniechęcające (chociaż to zależy od indywidualnych preferencji) i mieć odwrotny skutek od zamierzonego. Dlatego książki w uproszczonym języku to odpowiednia propozycja dla osób na poziomie podstawowym i średnim. W takich książkach pojawiają się słowa popularne lub mające kluczowe znaczenie w danym wątku. Często te same wyrazy będą się pojawiać wielokrotnie – idealny sposób na powtórkę!

W każdym roku wiele nowych książek jest publikowanych w uproszczonym fińskim. Duża część z nich powstaje na podstawie popularnych powieści. Szczególnie polecam książki uproszczone przez Hannę Männikkölähti z tego względu, że oprócz samej książki oferowane są też ćwiczenia wspomagające naukę słówek i pytania sprawdzające rozumienie treści.

• Punainen kuin veri – kryminał młodzieżowy. Autorką oryginalnej wersji jest Salla Simmukka. Uproszczoną wersję wykonała Hanna Männikkölähti (autorka bloga Random Finnish Lesson), która dodatkowo przygotowała dodatkowe materiały wspierające naukę fińskiego: słownictwo fińsko-angielskie na stronie Memrise, ćwiczenia online.

• Juurihoito – zabawna historia o braciach, którzy poznają się dopiero w średnim wieku i ruszają w świat w poszukiwaniu ojca. Autorką oryginalnej wersji jest Salla Simmukka, a uproszczoną wersję wykonała Hanna Männikkölähti. Dodatkowo naukę nowych słówek wspomożemy korzystając z gotowej bazy słówek na stronie lub aplikacji Memrise, a rozumienie treści sprawdzimy odpowiadając na pytania dostępne na stronie Quizlet.

Fragment książki „Juurihoito” w oryginale

Fragment książki „Juurihoito” w uproszczonej wersji językowej

Więcej książek uproszonych przez Hannę Männikkölähti: https://privatefinnishlessons.com/books/

Inne propozycje:

• 100 totuutta Suomesta (autor Pertti Rajala) – sto ciekawostek na temat Finlandii podzielonych na różne kategorie (typowi Finowi, zwyczaje, kultura, przyroda, historia, sport, i inne). Poruszane są zarówno zabawne, jak i poważne sprawy.
• Odotan aurinkoa (bezpłatny ebook) – historie obcokrajowców, którzy opowiadają o doświadczeniach w Finlandii

Katalog książek w uproszczonym fińskim 2019/2020

Więcej książek w katalogu: https://selko.fi/aihe/selkokirjat/

Wiadomości w uproszczonym fińskim:

• YLE Selkouutiset selkosuomeksi – to wiadomości w uproszczonym fińskim. Artykuły z nagraniem audio wydawane są codziennie na portalu online. Na dole strony wiadomości z danego dnia znajdziemy link prowadzący do pytań sprawdzających rozumienie tekstu. Natomiast wiadomości z nagraniem wideo i napisami publikowane są w dni powszednie dostępne na fi lub YLE Areena.
• Selkosanomat – gazeta publikująca artykuły w uproszczonym fińskim online. Możliwe też jest zamówienie prenumeraty gazety Selkosanomat w wersji papierowej (tutaj cennik, możliwa również wysyłka za granicę).
• Selkosanomat kuvilla – to seria artykułów w bardzo uproszczonym fińskim wspomagana ilustracjami (piktogramami).

Selkosanomat kuvilla – wiadomości w uproszczonym fińskim z piktogramami

Portale internetowe w uproszczonym fińskim:

• Selko.fi – strona z praktycznymi informacjami z różnych dziedzin w uproszczonym fińskim, np. sprawy związane z mieszkaniem, finansami, czasem wolnym, zdrowiem lub informacje o życiu w Finlandii. Na tej stronie internetowej znajduje się też dział z opowiadaniami dla dzieci i młodzieży.
• Papunet.net – strona dla osób z zaburzeniami mowy i z trudnościami w komunikacji. Tu znajdziemy różnorodne materiały wspomagające komunikację z innymi i ćwiczenia na rozwój mowy. Ciekawe działy na tej stronie:
  • Ladattavat tarinat – opowiadania do pobrania i druku.
  • Kuvasivut – różne sprawy i przewodniki opowiedziane w prosty sposób z piktogramami.
  • Muokattavia kansioita – słownictwo z ilustracjami do druku.
  • Korttipelit/domino – gry domino online do nauki słówek
• Verneri.net/selko – strona przeznaczona dla osób z niepełnosprawnością umysłową. Teksty w uproszczonym fińskim dotyczą różnorodnych tematów, na przykład mieszkania, pracy, zainteresowań, relacji międzyludzkich, historii Finlandii.

Verneri.net – strona z praktycznymi informacjami w uproszczonym języku fińskim

Strony internetowe różnych instytucji w uproszczonej wersji językowej:

• KELA – fiński zakład ubezpieczeń społecznych
• Vero – fiński urząd skarbowy
• Eduskunta – fiński parlament
• VR – fiński przewoźnik kolejowy

Przykładowe broszury PDF w uproszczonym fińskim:

• Työnhakuopas – przewodnik dla osób szukających pracy
• Työelämän ABC i Työelämän pelisäännöt – przewodniki na temat życia zawodowego
• Selko-opas yrittäjyyteen – przewodnik dla osób chcących założyć własną firmę
• Syö hyvää – przewodnik na temat zdrowego jedzenia
• Masennus – informator o depresji
• Tiedätkö, mitä ovat lasten ihmisoikeudet? – broszura o prawach dziecka
• Tule uimahalliin opas – zasady korzystania z basenu
• Näin käytät kirjastoa – zasady korzystania z biblioteki

Więcej broszur na stronie Selkokeskus.