Jak ćwiczyć wymowę fińską?

Wymowa jest elementem sprawności mówienia. Jest umiejętnością, od której zależy jakość zrozumienia. Jeśli zaniedbujemy wymowę w języku obcym, nasz odbiorca może mieć trudności w prawidłowym zrozumieniu wiadomości. Przy niepoprawnej wymowie pojawiają się szumy komunikacyjne i nasz słuchacz musi uzupełniać luki, przez co spowalniana jest komunikacja. Możemy to porównać do mówienia w hałaśliwym otoczeniu – nasz słuchacz musi się wytężać, żeby dobrze zrozumieć treść wypowiedzi.

Zdarzają się sytuacje, że osoba nawet świetnie znająca gramatykę oraz mająca olbrzymi zasób słownictwa, nie jest zrozumiana przez drugą osobę właśnie przez niepoprawną wymowę. Dlatego warto ćwiczyć wymowę!

Czy wymowa fińska jest trudna?

Myślę, że wymowa fińska jest stosunkowo łatwa do nauczenia się dla Polaka. Nawet osoba nie mająca nigdy do czynienia z językiem fińskim, dostając fiński tekst, odczytałaby w dużej mierze poprawnie.

Większość głosek czytamy podobnie tak jak w języku polskim (np. k, o, a). I w przeciwieństwie do angielskiego, każda głoska jest zawsze wymawiana w ten sam sposób.

Różnica między językiem fińskim a polskim jest taka, że w fińskim dominują samogłoski, a w polskim spółgłoski. Problematyczne są przede wszystkim samogłoski ä, ö, y, które nie występują w języku polskim. Szczególnie ich kombinacja może być trudna do ogarnięcia, na przykład w wyrazach yö, köyhä, pöytä. Sposób wypowiadania głosek znajdziesz tutaj: Yle aakkoset. Na pocieszenie dodam, że Finowie mają niezłe dylematy z poprawnym wymówieniem polskich spółgłosek, szczególnie tych szeleszczących!

Problemem może być też akcent, ponieważ pada w innym miejscu niż w języku polskim. Ale jest też plus – akcent zawsze pada na pierwszą sylabę, a nie tak jak w angielskim, w którym nie ma reguł odnośnie miejsca akcentu.

Nietypowa jest też fińska intonacja. W polskich pytaniach typu „Jesteś w domu?” jest intonacja rosnąca. W języku fińskim intonacja zdania jest zawsze opadająca.

No dobrze, a jak ćwiczyć fińską wymowę?

Dużo słuchaj

Tu chyba nikogo nie zaskoczę, ale na początku należy bardzo dużo słuchać, aby następnie móc poprawnie wymawiać dane głoski. Musimy dać jakiś wzór naszemu uchu, aby móc to później naśladować. Można słuchać dialogów w podręczniku, audycji radiowych lub oglądać fińską telewizję. Więcej o tym, czego słuchać i co oglądać pisałam w rozdziale: Jak ćwiczyć słuchanie po fińsku?

Korzystaj z materiałów do nauki wymowy

Często w podręcznikach dla początkujących są sekcje poświęcone wymowie, na przykład w podręczniku Suomen Mestari.

Podręcznik ”Mitä kuuluu?” wydawnictwa Finn Lectura poświęcony jest nauce rozumienia ze słuchu i ćwiczeniu wymowy.

Korzystaj z symulatorów mowy w razie potrzeby

Warto słuchać nagrań wyrazów lub zdań, które sprawiają nam najwięcej trudności. Tu z pomocą przychodzą symulatory nagrań (na przykład: Google Tłumacz lub czytnik immersyjny w programie OneNote). Są też strony z nagraniami wykonanymi przez rodowitych Finów (na przykład Forvo, RhinoSpike.)

Obserwuj usta Finów

Nie zawsze słuchanie nagrań wystarczy. Jeśli jesteśmy osobami dorosłymi, nasz aparat mowy już nie jest tak elastyczny oraz często nie słyszymy różnic w różnych dźwiękach. Wtedy może pomóc właściwe ustawienie ust, zębów i języka. Dlatego warto oglądać nagrania wideo, pokazujące właściwe ustawienie aparatu mowy. Na przykład, na nagraniach Yle aakkoset lub Suomi Taskussa -Äänteet, KatChats Finnish możemy usłyszeć i zobaczyć, jak poprawnie wymawiać głoski i ustawiać usta.

Powtarzaj

Oprócz słuchania i obserwowania ust, należy też samemu dużo mówić, aby dostroić aparat mowy. W fińskim pojawiają się głoski, których nie ma w języku polskim i musimy nauczyć się je wypowiadać. Można to porównać do rozstrojonej gitary. Słuchając wzoru i naszej wymowy odpowiednio dostrajamy dźwięk, aby jak najbliżej zbliżyć wymowę do wzoru. Nie należy się śpieszyć. Można nawet przesadnie wymawiać, np. przy wymowie długich głosek. Najpierw warto się skupić na odseparowanych pojedynczych dźwiękach, następnie na słowach, a potem na całych zdaniach.

Na początku można zacząć od powtarzania za nagraniem. Powtarzając naśladujemy usłyszany wzór. To szczególnie dobrze się sprawdza przy wymawianiu pojedynczych słów, w parach minimalnych lub krótkich zdaniach. Na dwa sposoby możemy powtarzać za nagraniem:
– Pierwszy najpopularniejszy sposób polega na powtarzaniu słowa lub zdania, czekając na przerwę w nagraniu lub samodzielnie zatrzymując nagranie.
– Drugi sposób polega na powtarzaniu dłuższych wypowiedzi za mówcą bez zatrzymywania nagrania. Ta metoda zwana jest po angielsku „shadowing”, która wymaga większej koncentracji (powtarzamy natychmiast po usłyszanej treści i jednocześnie słuchamy kolejnej wypowiedzi!). Technika „shadowing” pomaga w ćwiczeniu naturalnego tempa mówienia oraz poprawia nie tylko wymowę poszczególnych głosek, ale też akcent i intonację.

Czytaj na głos

Znając prawidłowy wzór wymowy, możemy ją ćwiczyć na przykład czytając teksty na głos. Wyobraź sobie, że jesteś dziennikarzem i staraj się jak najwyraźniej wymawiać wyrazy. Na początku nawet staraj się przesadnie artykułować dźwięki. Dzięki temu aparat mowy dobrze się wyćwiczy i przystosuje do nowych dźwięków. Można zacząć od prostych tekstów z podręczników, do których dołączone jest nagranie audio. Stopniowo można przejść do czytania tekstów bez załączonego nagrania.

Czytając tekst na głos słowo pisane pomaga przypomnieć zasady i lepiej się skupić na poszczególnych słowach, ale może często utrudnić zachowanie właściwej melodii i dynamiki zdania.

Możesz też się bawić zdaniami i wymawiać w różnym tempie (bardzo szybko, bardzo wolno), pod wpływem emocji (wesoło, smutno, agresywnie) albo szeptem.

Czytaj łamańce językowe

A może chcesz ćwiczyć język czytając łamańce językowe? Tutaj znajdziesz listę przykładowych zdań.

Śpiewaj piosenki

Śpiewanie piosenek jest polecaną metodą przed pójściem na egzamin ustny z języka obcego. Dobrze rozgrzewa aparat mowy! I nie tylko przed egzaminem warto śpiewać. Może to być nawet jedna i ta sama piosenka, a my nie musimy być szczególnie uzdolnieniu muzycznie, aby w domowym zaciszu śpiewać. Śpiewanie jest dobre, dlatego że w głowie mamy zapamiętany utwór wykonawcy i śpiewając naszą wersję staramy się zbliżyć do wersji oryginalnej.

Mów swobodnie

Ludzie często mają inny sposób wymowy przy powtarzaniu, przy czytaniu czy też przy swobodnej mowie. Spontaniczna rozmowa może początkowo być trudniejsza, ponieważ skupiamy się też na drugim rozmówcy i często zapominamy o regułach wymowy. Ale to właśnie poprawna wymowa w swobodnej rozmowie jest naszym celem. Im częściej będziemy świadomie używać zasad wymowy w rozmowie, tym szybciej ona zostanie przez nas przyswojona i używana w sposób automatyczny. Tak samo, gdy będziemy ignorować zasady wymowy i będziemy ciągle popełniać te same błędy, zostaną one utrwalone i ciężko będzie się ich pozbyć.

Kontroluj swoją wymowę

Mówiąc w języku fińskim bardzo uważnie przysłuchuj się temu, jaki dźwięk wydobywa się z Twoich ust. Można nagrać siebie mówiącego w danym języku, a potem odsłuchać i wychwycić, które kwestie sprawiają najwięcej problemów.

Może będziesz czuć się dziwnie odsłuchując siebie, ale warto. Słuchając swoje nagranie, będziemy bardziej obiektywni niż słuchając na żywo swojego głosu. Można zachować te nagrania i porównać z późniejszymi, aby ocenić postępy.

Można też zapytać rodowitych Finów, co sądzą o naszej wymowie, np. korzystając, z takiej możliwości na stronie HiNative, na której rodowici użytkownicy języka poprawiają nasze błędy i pomagają nam rozwiązać różne zagwozdki językowe.