Partitiivi liczba mnoga – jak tworzyć?

Ostatnio pisałam, kiedy używamy partitiivi w liczbie mnogiej.

Dziś opiszę JAK TWORZYMY PARTITIIVI W LICZBIE MNOGIEJ?

Tworzenie partitiivi w liczbie mnogiej jest bardzo złożone, ponieważ:

a) dodawane są różne końcówki (o regułach dodawania poszczególnych końcówek będzie za chwilę)

-ja/-jä              kala   >  kaloja             sänky  >  sänkyjä

-ia/-iä              juna   >  junia               hyvää    >  hyviä

-ita/-itä           vaate  > vaatteita         vihreä  >  vihreitä

b) czasami dochodzi do zmian głosek i redukcji

i > e                banaani >         banaaneja

a > o              kana     >          kanoja

a > –                kananmuna >   kananmunia

e > –                lapsi > lapse– > lapsia

VV > V           maa    >           maita   (V = samogłoska)

c) dochodzi do zmiany stopnia spółgłosek tylko w niewielkiej grupie wyrazów

tikka       >      tikkoja            (kk = kk)

mustikka >       mustikoita        (kk > k)

d) często jest kilka wariantów dopuszczalnych

paperi     >       papereita / papereja

omena     >      omenoita / omenia

e) reguły są bardzo rozbudowane. Dodane końcówki i zmiany wewnątrzwyrazowe zależą m.in. od tego:

• na jaką głoskę kończy się wyraz w rdzeniu, np.

pankki   >        pankki–   >       pankkeja          (wyraz kończy się na ”i” w rdzeniu)

pieni     >          piene–     >       pieniä              (wyraz kończy się na ”e” w rdzeniu)

huone   >         huonee–  >       huoneita          (wyraz kończy się na ”ee” w rdzeniu)

• ile ma sylab, np.

lakka      >        lakka-      >       lakkoja             (wyraz ma dwie sylaby)

mansikka >       mansikka- >      mansikoita       (wyraz ma trzy sylaby)

• jaka głoska jest w pierwszej sylabie, np.

koira    >          koira-     >        koiria               (wyraz ma ”o” w pierwszej sylabie)

kissa     >         kissa-      >       kissoja             (wyraz ma ”i” w pierwszej sylabie)

• jaką częścią mowy jest wyraz (rzeczownik czy przymiotnik), np.

ikkuna   >         ikkuna-   >        ikkunoita         (wyraz to rzeczownik)

ihana     >         ihana-     >        ihania               (wyraz to przymiotnik)

KIEDY DODAJEMY KOŃCÓWKĘ -JA/-JÄ?

W poniższych sytuacjach wyrazy w przypadku partitiivi w liczbie mnogiej mają końcówkę –ja lub –jä.

1. Jeśli wyraz kończy się na -o, -ö, -u, -y, dodamy końcówkę –ja lub –jä.

talo      + -ja     >          taloja

tyttö    + -jä     >          tyttöjä

katu     + -ja     >          katuja

sänky   + -jä     >          sänkyjä

Uwaga! W partitiivi stosujemy stopnień mocny spółgłosek.

Uwaga! Wielosylabowe wyrazy zakończone na -lo/-lö, -ro/-rö, -mo/-mö, -kko/-kkö mają dwie formy dozwolone (więcej informacji w rozdziale o szczególnych przypadkach).

henkilö             >          henkilöitä / henkilöjä

2. Jeśli wyraz jest pochodzenia obcego i w rdzeniu kończy się na -i, to w tej sytuacji zamienimy końcówkę -i na -eja lub -ejä.

pankki             >          pankkeja

tori                  >          toreja

äiti                   >          äitejä

kaupunki          >          kaupunkeja

Uwaga! Wielosylabowe wyrazy zakończone na –li, -ri mają często dwie formy dozwolone (więcej informacji w rozdziale o szczególnych przypadkach).

lääkäri              >          lääkäreitä / lääkärejä

3.  Jeżeli wyraz jest dwusylabowy i kończy się na jedną samogłoskę -a i w pierwszej sylabie jest samogłoska a, e lub i, to w tej sytuacji zamienimy końcówkę -a na -oja.

kala     >          kaloja

sauna   >          saunoja

kerta   >          kertoja

kissa    >          kissoja

KIEDY DODAJEMY KOŃCÓWKĘ -IA/-IÄ?

W poniższych sytuacjach wyrazy w przypadku partitiivi w liczbie mnogiej mają końcówkę –ia lub –iä:

1. Jeśli wyraz kończy się w rdzeniu na -e, wtedy zamienimy tę końcówkę na -ia lub -iä.

pieni     >  piene–          > pieniä

lapsi     >  lapse–           > lapsia

mies     >  miehe–         > miehiä

ihminen > ihmise–         > ihmisiä

puhelin  > puhelime–     > puhelimia

kysymys > kysymykse– > kysymyksiä

Uwaga na „stare” wyrazy zakończone na -si (np. uusi, vuosi, kuukausi, käsi, susi). W tej sytuacji dodajemy tylko końcówkę -a lub -ä do wyrazu podstawowego.

uusi      > uude–           > uusia (NIE: uudia)

käsi      > käde–            > käsiä

Uwaga na odmianę rzeczowników pochodzących od przymiotników lub rzeczowników zakończonych na -VVs (V= samogłoska). Wtedy zamienimy końcówkę -s na -ksia lub -ksiä.

   mahdollisuus > mahdollisuude– > mahdollisuuksia (NIE: mahdollisuudia)

   vapaus          > vapaude–          > vapauksia

2. Jeśli wyraz kończy się na -ä (pod warunkiem, że nie jest to wielosylabowy rzeczownik zakończony na ‑lä, ‑nä, ‑rä, ‑iä, ‑ijä, -kkä), to wtedy końcówkę -ä zamienimy na -iä.

leipä     >          leipiä

ystävä >          ystäviä

3. Jeśli wyraz kończy się na -a, pod warunkiem, że:

– nie jest to wyraz dwusylabowy, który w pierwszej sylabie ma samogłoskę a, e lub i, ani

– nie jest to wielosylabowy rzeczownik zakończony na -la, -na, -ra, -ia, -ija, -kka,

to w tej sytuacji zamienimy końcówkę -a na -ia.

juna     >          junia

kova    >          kovia

asema  >          asemia

opettaja >        opettajia

ihana    >          ihania   (to jest przymiotnik zakończony na -na)

KIEDY DODAJEMY KOŃCÓWKĘ -ITA/-ITÄ?

W poniższych sytuacjach wyrazy w przypadku partitiivi w liczbie mnogiej mają końcówkę –ita/–itä.

1. Jeśli wyraz kończy się w rdzeniu na dwie samogłoski, wtedy usuwamy jedną samogłoskę i dodajemy -ita lub -itä.

maa      >  maa–           > maita

vaikea   >  vaikea–         > vaikeita

huone   >  huonee–       > huoneita

alue      > aluee–           > alueita

asiakas > asiakkaa–      > asiakkaita

kaunis   > kaunii–          > kauniita

väsynyt > väsynee–       > väsyneitä

lyhyt     > lyhye–           > lyhyitä

Uwaga! Jeśli wyraz kończy się na dyftong –uo, -yö lub –ie, redukujemy pierwszą samogłoskę.

suo       >  suo–            > soita

työ       >  työ–             > töitä

tie        >  tie–             > teitä

Uwaga na wyrazy zakończone na dwie różne samogłoski -io, –iö, –eo, -ao. Wtedy powyższe reguły nie mają zastosowania i nie dochodzi do redukcji samogłoski.

radio    >  radio–          > radioita

hirviö   >  hirviö–         > hirviöitä

museo  >  museo–        > museoita

2. Jeśli wyraz jest rzeczownikiem co najmniej trzysylabowym, który kończy się na -la/-lä, -na/-nä, -ra/-rä, -ia/-iä, -ija/-ijä lub -kka/-kkä, to wtedy końcówkę -a lub -ä zamienimy na -oita lub –öitä.

ravintola            >          ravintoloita

ikkuna                >          ikkunoita

tavara                >          tavaroita

asia                    >          asioita

opiskelija           >          opiskelijoita

mansikka           >          mansikoita