Ablatiivi (Keneltä? Miltä?)
- Ablatiivi jest przypadkiem lokatywnym i odpowiada na pytania:Keneltä? (Od kogo?) Miltä? (Skąd? Od czego?)
- Przypadku ablatiivi używamy, jeżeli opisujemy otwarte/płaskie miejsce, z którego ktoś lub coś wychodzi. Łączy się często z takimi czasownikami opisujące ruch, jak na przykład lähteä (wychodzić), tulla (przychodzić), palata (wracać), ottaa (brać), olla kotoisin (pochodzić).
Tulen torilta. – Przychodzę z rynku.
Otan kirjan pöydältä. – Wezmę książkę ze stołu.
- Niektóre kraje i miejscowości są traktowane jako „otwarte” i łączą się z przypadkiem ablatiivi, zamiast elatiivi, np. Venäjä (Rosja), Tampere, Rovaniemi, Vantaa.
Olemme kotoisin Venäjältä. – Pochodzimy z Rosji.
Muutan pois Tampereelta. – Wyprowadzam się z Tampere.
- Przypadek ablatiivi jest też używany w odniesieniu do pewnych sytuacji (niekoniecznie związanych z konkretnym miejscem) albo gdy od kogoś wracamy lub coś bierzemy, np.
lomalta – z wakacji
kurssilta – z kursu
ulkomailta – z zagranicy
kävelyltä – ze spaceru
isältä – od ojca
Laurilta – od Lauriego
- Przypadek ablatiivi używany jest też do określenia czasu (m.in. godziny odpowiadając na pytania Kiedy?)
Nousen kahdeksalta. (= kello kahdeksan) – Wstaję o ósmej.
Juna saapuu asemalle neljältä. (= kello neljä) – Pociąg wjeżdża na dworzec o czwartej.
Viini on vuodelta 1982. – Wino jest z roku 1982.
- Ablatiivi też pojawi się w różnych wyrażeniach jak:
Pojalta katkesi käsi. – Chłopiec złamał rękę.
Omenat maksavat euron kilolta. – Jabłka kosztują euro za kilogram.
- Przypadek ablatiivi w liczbie pojedynczej tworzymy dodając końcówkę –lta/–ltä do rdzenia wyrazu.
tori + lta = torilta
tie + ltä = tieltä
- Uwaga na zmiany spółgłoskowe oraz w końcówce rdzenia przy tworzeniu przypadku ablatiivi
mökki – mökiltä (kk > k)
asiakas – asiakkaalta (k > kk, as > aa)
- Ablatiivi łączy się z czasownikami:
etsiä * | szukać (gdzieś) | myöhästyä * | spóźnić się na (coś) |
kieltää | zabraniać (komuś) | ostaa * | kupić (gdzieś) |
kysyä | pytać (kogoś) | päästä * | wyrwać się z, skończyć (coś) |
löytää * | znaleźć (gdzieś) | valmistua * | ukończyć (szkołę) |
löytyä * | znaleźć się (gdzieś) |
Myöhästyin kurssilta. – Spóźniłam się na kurs
Avain löytyi lattialta. – Klucz znalazł się na podłodze.
Tämä elokuva on lapsilta kielletty. – Ten film jest dzieciom zabroniony.
* Te wyrazy mogą występować też z przypadkiem elatiivi. Porównaj:
Ostin ruokaa kaupasta. – Kupiłam jedzenie w sklepie.
Ostin ruokaa torilta. – Kupiłam jedzenie na rynku.
- Przypadek ablatiivi też będzie użyty, jeżeli od kogoś coś dostajemy lub bierzemy. Pojawią się takie czasowniki jak:
saada | dostać (od) | pyytää | prosić (kogoś) |
ottaa | wziąć (od) | lainata | pożyczyć (od) |
Hanna sai lahjan Mikolta. – Hanna dostała prezent od Mikko.
Pyydän sinulta yhtä asiaa. – Proszę cię o jedną rzecz.
- Ablatiivi łączy się też z czasownikami związanymi ze zmysłami:
näyttää ** | wyglądać | haista ** | śmierdzieć |
kuulostaa | brzmieć | tuntua | odczuwać, wydawać się |
maistua ** | smakować | vaikuttaa | sprawiać wrażenie |
tuoksua ** | pachnieć |
Se kuulostaa hyvältä. – Brzmi dobrze.
Tehtävä tuntuu vaikealta. – Zadanie wydaje się trudne.
** Te wyrazy mogą też zamiennie, ale rzadziej, występować z przypadkiem allatiivi (-LLE). Przykład:
Ruoka maistuu hyvältä/hyvälle. – Jedzenie smakuje dobrze.
Bardzo dziękuję dzięki temu nauczylam sie komunikować i osiągnelam poziom A2+ 😊😊😊
Cześć, bardzo fajny opis :) Takie historie są motywujące, tak się zastanawiam jak to jest z integracją u starszych dzieci,…
Minęły trzy lata od kupna domu, a rok od przeprowadzki na stałe. Na początku miejsce służyło nam za domek wypoczynkowy…