Stopniowanie przymiotnika

Stopniowanie przymiotnika to tworzenie form w stopniu wyższym (komparatiivi) i stopniu najwyższym (superlatiivi).

Positiivi (stopień równy)

Stopień równy to forma podstawowa przymiotnika, np. kaunis (piękny), hyvä (dobry).

Tą formę zastosujemy, jeśli dwie rzeczy mają taką samą wartość.

Używamy ze zwrotem „yhtä … kuin” (tak samo … jak), np.

Mikko on yhtä pitkä kuin Pekka. (Mikko jest tak samo wysoki jak Pekka.)

Komparatiivi (stopień wyższy)

Stopień wyższy używamy do wyrażania porównań, jeśli jedna rzecz ma wyższą wartość.

Często używamy z wyrazami w partitiivi lub słówkami „kuin” (niż), „yhä” (coraz) , „vielä” (jeszcze), „paljon” (dużo), „vähän” (trochę), „ei yhtään” (wcale), „mitä … , sita” (im …, tym), „kumpi” (który z dwóch), np.

Viro on Suomea pienempi. (Estonia jest mniejsza od Finlandii.)

= Viro on pienempi kuin Suomi. (Estonia jest mniejsza niż Finlandia.)

Leijona on isompi kuin hiiri. (Lew jest większy niż mysz.)

Tilanne on yhä huonompi. (Sytuacja jest coraz gorsza.)

Tuo huone on vielä pienempi. (Tamten pokój jest jeszcze mniejszy.)

Tuo paita on paljon ohuempi kuin tämä. (Tamta koszula jest dużo cieńsza niż ta.)

Isä on ollut vähän väsyneempi viime aikoina. (Ojciec jest ostatnio trochę bardziej zmęczony.)

Elokuva ei ole yhtään parempi kuin kirja. (Film wcale nie jest lepszy od książki.)

Mitä huonompi päivä, sitä parempi yö. (Im gorszy dzień, tym lepsza noc.)

Kumpi teistä on vanhempi? (Który z was jest starszy?)

Stopień wyższy tworzymy dodając końcówkę –mpi do rdzenia wyrazu. Należy też pamiętać o pewnych regułach:

1. Końcówkę –mpi dodajemy do rdzenia wyrazu. Rdzeń wyrazu to forma przymiotnika utworzona w przypadku genetiivi bez końcówki –n. Przykłady:

heikko (słaby) > forma genetiivi to heikon > rdzeń to heiko- > stopień wyższy to heikompi (słabszy)

kaunis (piękny) > forma genetiivi to kauniin > rdzeń to kaunii- > stopień wyższy to kauniimpi (piękniejszy)

2. Dwusylabowe wyrazy zakończone na jedną krótką samogłoskę –a/-ä, zamieniają ją na –e. Przykłady:

kuiva (suchy) > kuivempi (suchszy)

syvä (głęboki) > syvempi (głębszy)

ALE: ahkera (pilny) > ahkerampi (pilniejszy) – ponieważ wyraz jest trzysylabowy, nie dochodzi to wymiany końcówki;
vapaa (wolny) > vapaampi (bardziej wolny) – ponieważ wyraz jest zakończony na długą samogłoskę –aa, nie dochodzi to wymiany końcówki;

vaikea (trudny) > vaikeampi (trudniejszy) – ponieważ wyraz jest trzysylabowy zakończony na dwie samogłoski, nie dochodzi to wymiany końcówki.

3. Występują wyjątki przy tworzeniu stopnia wyższego:

hyvä (dobry) > parempi (lepszy)

pitkä (długi) > pidempi / pitempi (dłuższy)

kiva (fajny) > kivampi / kivempi (fajniejszy)

lyhyt (krótki) > lyhyempi / lyhempi (krótszy)

Superlatiivi (stopień wyższy)

Stopień wyższy używamy, jeśli jedna rzecz ma najwyższą wartość wśród reszty.

Często używamy z wyrazami w elatiivi (-sta/-stä) oraz genetiivi (-n) oraz słówkami „kaikkein”/”kaikista” (ze wszystkich), „toiseksi” (drugi). Przykłady:

Hän oli meistä kolmesta nopein. (On był z nas trzech najszybszy.)

Hän on maailman vahvin nainen. (Ona jest najstarszą kobietą na świecie.)

Tämä hame on kaikkein halvin. (Ta spódnica jest najtańsza ze wszystkich).

Olin toiseksi nopein. (Byłam druga najszybsza).

Natomiast „mitä” użyjemy do tworzenia tzw. stopnia najwyższego absolutnego, np.

Kirja oli mitä mielenkiintoisin. (Książka była niesamowicie ciekawa.)

Stopień najwyższy tworzymy dodając końcówkę –in do rdzenia wyrazu. Należy też pamiętać o pewnych regułach:

1. Końcówkę –in dodajemy do rdzenia wyrazu. Rdzeń wyrazu to forma przymiotnika utworzona w przypadku genetiivi bez końcówki –n. Przykłady:

heikko (słaby) > forma genetiivi to heikon > rdzeń to heiko- > stopień najwyższy to heikoin (najsłabszy)

2. Wyrazy zakończone w rdzeniu na samogłoskę –a/-ä lub –e, tracą ostatnią samogłoskę z rdzenia. Przykłady:

halpa (tani) > halva- > halvin (najtańszy)

syvä (głęboki) > syvä- > syvin (najgłębszy)

pieni (mały) > piene– > pienin (najmniejszy)

vaikea (trudny) > vaikea- > vaikein (najtrudniejszy)

väsynyt (zmęczony) > väsynee- > väsynein (najbardziej zmęczony)

kevyt (lekki) > kevye- > kevyin (najlżejszy)

hapan (kwaśny) > happama– > happamin (najkwaśniejszy)

puhdas (czysty) > puhtaa– > puhtain (najczystszy)

3. Wyrazy zakończone w rdzeniu na samogłoskę –i lub -ii, zamieniają ją na pojedyncze –e. Przykłady:

siisti (porządny) > siisti- > siistein (najporządniejszy)

kaunis (piękny) > kaunii- > kaunein (najpiękniejszy)

4. Występuje kilka wyjątków przy tworzeniu stopnia nawyższego:

hyvä (dobry) > paras / parhain (najlepszy)

pitkä (długi) > pisin (najdłuższy)

uusi (nowy) > uusin (najnowszy)

kiva (fajny) > kivoin / kivin (najfajniejszy)

lyhyt (krótki) > lyhyin / lyhin (najkrótszy)

Zestawienie przykładowych przymiotników w stopniu równym, wyższym i najwyższym

Uwaga! Końcówka –mpi (w stopniu równym) i –in (w stopniu najwyższym) ulega przekształceniom przy odmianie przez przypadki.

Oto przykład przymiotnika ‘suuri’ w stopniu wyższym i najwyższym odmienionego przez przypadki:

Haluan ostaa suuremman talon. (Chcę kupić większy dom.)

Hän asuu suuremmassa talossa. (On mieszka w większym domu.)

Elefantit ovat suurempia kuin hiiret. (Słonie są większe niż myszy.)

Suurimmassa laukussa on puhelin. (W największej torbie jest telefon.)

Valaat ovat maailman suurimpia nisäkkäitä. (Wieloryby są największymy ssakami na świecie.)

Suomen kielen tikapuut: Kielioppi- ja harjoituskirja alkeistaso 2, Heikki Kangasniemi, s. 70-72, 142-144

Suomi sujuvaksi 2, Marjukka Kenttälä, s. 189, 207