Illatiivi (Keneen? Mihin?)
- Illatiivi jest przypadkiem lokatywnym i odpowiada na pytania: Keneen? (Kogo?) Mihin? Minne? (Dokąd? Do czego?)
- Illatiivi używamy, jeżeli opisujemy zamknięte miejsce, do którego ktoś lub coś zmierza. Łączy się często z takimi czasownikami ruchu, jak na przykład mennä (iść), matkustaa (podróżować), ajaa (jechać), lähteä (wychodzić).
Matkustamme Suomeen. – Podróżujemy do Finlandii.
Pekka menee isoon kauppaan. – Pekka idzie do dużego sklepu.
- Illatiivi, oprócz wyrażeń związanych z miejscem, używamy do określenia czasu.
Olen töissä maanantaista perjantaihin yhdeksästä viiteen . – Pracuję od poniedziałku do piątku od dziewiątej do piątej.
En ole nähnyt häntä kolmeen tuntiin. – Nie widziałam jej od trzech godzin.
- Przypadek illatiivi w liczbie pojedynczej tworzymy dodając końcówkę: –Vn *, –hVn * lub –seen.
* V = samogłoska występująca na końcu rdzenia wyrazu.
| Końcówka w illatiivi: | Rdzeń wyrazu kończy się na: | Przykład | Illatiivi | |
| -Vn | – jedną krótką samogłoskę
| koulu talo | szkoła dom | kouluun taloon |
| – dwie różne samogłoski, np. ia, io, iö, eo, ea, eä | keittiö Italia | kuchnia Włochy | keittiöön Italiaan | |
| –hVn | – długą samogłoskę w wyrazach jednosylabowych | maa puu | kraj drzewo | maahan puuhun |
| – dyftong, czyli ai, äi, au, äy, ei, eu, ey, ie, iu, iy, oi, öi, ou, öy, ui, yi, uo, yö | tie maanantai | droga poniedziałek | tiehen maanantaihin | |
| -seen | – długą samogłoskę w wyrazach wielosylabowych | vapaa Lontoo | wolny Londyn | vapaaseen Lontooseen |
- Jeżeli mamy wyraz obcy zakończony na spółgłoskę, dodamy końcówkę –iin.
Irak + iin = Irakiin
New York + iin = New Yorkiin
- Przy tworzeniu przypadku illatiivi, oprócz dodania jednej z trzech końcówek (-Vn , -hVn lub –seen), czasami może dojść do dodatkowych zmian literowych wynikających ze zmiany stopnia spółgłosek i/lub typów deklinacji.
ZMIANA STOPNIA SPÓŁGŁOSEK W PRZYPADKU ILLATIIVI
- W wyrazach w przypadku illatiivi stosujemy zawsze stopień mocny spółgłosek. Oznacza to, że gdy wyraz w mianowniku kończy się na samogłoskę (z wyjątkiem -e) spółgłoski pozostają bez zmian.
kirkko > kirkkoon (kk = kk)
Natomiast, gdy wyraz kończy się na spółgłoskę lub samogłoskę -e, dokonujemy zmiany spółgłosek (znajdujących się między ostatnią a przedostatnią sylabą) ze słabych na mocne.
rikas > rikkaaseen (k > kk)
ZMIANA KOŃCÓWKI RDZENIA W PRZYPADKU ILLATIIVI (TYPY DEKLINACJI)
- Oprócz zmian spółgłoskowych może dojść do zmian w końcówce rdzenia w specyficznych typach deklinacji. Dotyczy to wyrazów zakończonych na:
| Końcówka wyrazu w mianowniku: | Zmiana końcówki w illatiivi: | Przykład: | ||
| -e | e > ee | vaate | ubranie | vaatteeseen |
| -i (”stare” wyrazy) | i > e | lehti | liść | lehteen |
| -si (”stare” wyrazy) | si > te | uusi | nowy | uuteen |
| -nen | nen > se | ihminen | człowiek | ihmiseen |
| -as/-äs | as/äs > aa/ää | rikas | bogaty | rikkaaseen |
| -is | is > ii | kallis | drogi | kalliiseen |
| -el, -en, -ar/-är, er | +e | tytär | córka | tyttäreen |
| -in | in > ime | soitin | instrument | soittimeen |
| -ton/-tön | ton/tön > ttoma/ttömä | työtön | bezrobotny | työttömään |
| -es, -os/-ös, -us/-ys | s > kse | kerros | piętro | kerrokseen |
| -Vus/-Vys | s > te | korkeus | wysokość | korkeuteen |
| -nut/-nyt, -llut/-llyt -rrut/-rryt, -ssut/-ssyt | ut/yt > ee | väsynyt | zmęczony | väsyneeseen |
| -ut/-yt | t > e | olut | piwo | olueen |
- Wyrazy zakończone na –e, -as/-äs, -is, -nut/-nyt mają długą samogłoskę w rdzeniu. To powoduje, że należy dodać końcówkę –seen w illatiivi.
huone > huoneeseen
- Illatiivi łączy się z czasownikami:
| asettua * | usadowić się, stanąć | rakastua | zakochać się w |
| ehtiä * | zdążyć na | reagoida | reagować na |
| erikoistua | specjalizować się w | sairastua | zachorować na |
| ihastua | zauroczyć się w | sekoittaa | wmieszać w |
| johtaa | prowadzić do | sisältyä | należeć do |
| joutua * | trafić do | sopeutua | przystosować się do |
| jättää * | zostawić (coś gdzieś) | suhtautua | odnosić się do, traktować |
| jäädä * | zostać w | suostua | zgadzać się z |
| käyttää | używać do, spędzać na | syyllistyä | popełnić (coś), stać się winnym (czegoś) |
| keskittyä | skupiać się na | tarttua | złapać za, przyczepić się do |
| kiinnittää | przyczepić do | tarvita | potrzebować na |
| kuolla | umrzeć na | törmätä | zderzyć się z, wpaść na |
| kuulua * | należeć do | tottua | przyzwyczaić się do |
| kyllästyä | mieć dość czegoś | tutustua | zapoznać się z |
| liittyä | wstąpić do; łączyć się z | tyytyä | zadowalać się czymś |
| liittää | łączyć z | uskoa | wierzyć w |
| luottaa | ufać (komuś) | unohtaa * | zapomnieć (= zostawić gdzieś) |
| mahtua | zmieścić się do | vaikuttaa | wpływać na |
| nojata | oprzeć się na | valmistautua | przygotować się na/do |
| osallistua | brać udział w | vastata * | odpowiadać na |
| osua | trafić w | verrata | porównywać z |
| perehtyä | zaznajamiać się z | vedota | odwoływać się do |
| perustua | bazować na | viitata | wskazać na |
| pettyä | zawieść się na | yhdistää | łączyć z |
| pyrkiä | próbować się dostać do | yhtyä | jednoczyć się z |
| päästä | dotrzeć/trafić do | väsyä | męczyć się (czymś) |
Rakastuin häneen. – Zakochałem się w niej.
Hän kuoli syöpään. – On umarł na raka.
- Illatiivi łączy się też z poniższymi przymiotnikami/imiesłowami:
| ihastunut | zauroczony w | tottunut | przyzwyczajony do |
| kyllästynyt | mający (czegoś) dość | tyytymätön | niezadowolony z |
| pettynyt | zawiedziony (czymś) | tyytyväinen | zadowolony z |
| sopiva * | pasujący do | valmis | gotowy na |
| syyllinen | winny (czegoś) | väsynyt | zmęczony (czymś) |
| syytön | niewinny (czegoś) |
Opiskelija on tyytyväinen kurssiin. – Uczeń jest zadowolony z kursu.
Olen kyllästynyt kaikkeen. – Mam wszystkiego dość.
- Uwaga! Niektóre wyrazy mogą też się łączyć z innymi przypadkami. Wyrazy z gwiazdką (*) mogą występować z przypadkiem allatiivi, gdy mówimy o miejscach otwartych lub osobach. Porównaj:
Hän jää kotiin. – On zostanie w domu. Vastaa kysymyksiin! – Odpowiedz na pytania!
Hän jää kurssille. – On zostanie na kursie. Vastaa minulle! – Odpowiedz mi!
Suomika
Języki obce od zawsze były moją pasją. Przyjemność sprawiała mi ich nauka, ale również nauczanie innych. Dlatego od 10 lat organizuję kursy językowe (fińskiego, niemieckiego, angielskiego oraz polskiego dla obcokrajowców), prowadzę lekcje indywidualne przez Skype, projektuję strony internetowe i inne materiały dydaktyczne, w tym e-learning.
Możesz również polubić…
7 komentarzy
Dodaj komentarz
Oferta – pakiety
Oferta – ebooki
Zapisz się do newslettera a otrzymasz darmowy ebook "Jak skutecznie nauczyć się języka fińskiego".
Masz również szansę na otrzymanie kodów rabatowych na ebooki i kursy online.
Bardzo dziękuję dzięki temu nauczylam sie komunikować i osiągnelam poziom A2+ 😊😊😊
Cześć, bardzo fajny opis :) Takie historie są motywujące, tak się zastanawiam jak to jest z integracją u starszych dzieci,…
Minęły trzy lata od kupna domu, a rok od przeprowadzki na stałe. Na początku miejsce służyło nam za domek wypoczynkowy…
Chcę napisać zdanie ”Nie muszę iść do pracy”, mam zagwozdkę ponieważ wydawało mi się że „do pracy” będzie w Illativi jako työhön, a tymczasem prawdopodobnie całe zdanie powinno brzmieć „Minun ei tarvitse mennä töihin” . Skąd wzięła się ta forma słowa „työ” ? Będę wdzięczna za pomoc.
W starszych książkach można spotkać formę „työhön” (do pracy). Teraz dominuje forma „töihin” w kontekście pracy zawodowej. „Töihin” jest liczbą mnogą illatiivi wyrazu „työ” i dosłownie znaczy „do prac”.
Bardzo dziękuję:)
Moi! Pani Moniko (minulla on kysymys) czy zmiana w końcówce rdzenia przy odmianie przez przypadki jest taka sama dla wszystkich typów deklinacji. Zapoznaję się z przypadkiem Ilatiivi licz. Poj.
Moi! Nie jestem pewna, czy w pełni rozumiem pytanie.
Mówiąc o typach deklinacji, rozumiem wyrazy zakończone na pewne końcówki (np. -e, -nen, -us, itd.), które w specificzny sposób się odmieniają przez przypadki.
Rdzeń wyrazu w danym typie deklinacji może być stały we wszystkich przypadkach, ale może też być inny w różnych przypadkach, o czym pisałam szerzej w jednym komentarzu pod artykułem o partitiivi https://suomika.pl/partitiivi/#comment-4015
Lämpimästi tervetuloa! Minulla kysymys: mikä aika,
mihin aika
mihin aikaan
Co to znaczy na tłumaczu pokazuje że to oznacza to samo O co w tym wszystkim chodzi Kiitos paljon
„mihin aikaan” znaczy „o której godzinie”, potocznie końcowe „n” może zniknąć w wymowie: „mihin aikaa” lub „mihi aikaa”
„mikä aika” znaczyłoby „jaka pora”, „jaki czas”
„mihin aika” trochę wygląda jak wyrwane z kontekstu, np. „mihin aikaa kuluu” – „na co się spędza czas”