Elatiivi (Kenestä? Mistä?)
- Elatiivi jest przypadkiem lokatywnym i odpowiada na pytania:
Kenestä? (Kogo? O kim? Czyim zdaniem?) Mistä? (Skąd? Z czego?) - Przypadku elatiivi używamy, jeżeli opisujemy zamknięte miejsce, z którego ktoś lub coś wychodzi. Łączy się często z takimi czasownikami opisującymi ruch, jak na przykład lähteä (wychodzić), tulla (przychodzić), palata (wracać), ottaa (brać), olla kotoisin (pochodzić).
Olemme kotoisin Suomesta. – Pochodzimy z Finlandii.
Otan kirjan kaapista. – Wezmę książkę z szafki.
- Elatiivi również użyjemy w poniżych zastosowaniach:
Tuoli on tehty puusta. – Krzesło jest zrobione z drewna. (materiał)
Katson sanat sanakirjasta. – Sprawdzam słówka w słowniku. (źródło informacji)
Luin lehdestä, että huomenna on sateista. – Przeczytałam w gazecie, że jutro będzie deszczowo.
Hän itkee onnesta. – Ona płacze ze szczęścia.
Hän on yksi meistä. – On jest jednym z nas.
- Elatiivi możemy też użyć do opisania czasu (Od kiedy?).
Kauppa on avoinna maanantaista perjantaihin. – Sklep jest otwarty od poniedziałku do piątku.
Olen töissä aamusta iltaan. – Pracuję od rana do wieczora.
- Elatiivi używamy do opisania, o czym coś jest.
Tämä kirja on Suomen historiasta. – Ta książka jest o historii Finlandii.
Puhumme Villesta. – Rozmawiamy o Ville.
- Elatiivi również jest wykorzystywany przy opisywaniu opinii (Czym zdaniem?).
Minusta tämä on kivaa. – Moim zdaniem to jest fajne.
Juhasta olet kaunis. – Zdaniem Juhy jesteś piękna.
- Elatiivi pojawia się przy określaniu zmiany i rezultatu (Co/Kto stanie się czym?)
Minusta tulee lääkäri. – Zostanę lekarzem.
Juhasta on tullut komea mies. – Juha wyrósł na przystojnego mężczyznę.
- Przypadek elatiivi w liczbie pojedynczej tworzymy dodając końcówkę –sta lub –stä (zgodnie z harmonią samogłosek) do rdzenia wyrazu.
talo + sta = talosta
metsä + stä = metsästä
- Zmiany spółgłoskowe oraz w końcówce rdzenia przy tworzeniu przypadku elatiivi są takie same jak w przypadku inessiivi (porównaj rozdział 8).
kirkko > kirkosta (kk > k)
rikas > rikkaasta (k > kk, as > aa)
- Elatiivi łączy się z czasownikami:
etsiä * | szukać (gdzieś) | löytyä * | znaleźć się (gdzieś) |
haaveilla | marzyć o | muistuttaa | przypomnieć o |
huolehtia | troszczyć się o | muodostua | składać się z |
huolestua | martwić się o | myöhästyä * | spóźnić się na (coś) |
johtua | wynikać z | nauttia | rozkoszować się/ cieszyć się (czymś) |
jutella | gadać/rozmawiać o | ostaa * | kupić (gdzieś) |
kertoa | opowiadać o | pitää | lubić (coś) |
keskustella | dyskutować o | puhua | mówić o |
kiinnostua | interesować się | päästä * | wyrwać się z, skończyć (coś) |
kilpailla | rywalizować o | riidellä | kłócić się o |
kirjoittaa | pisać o | riippua | zależeć od |
koostua | składać się z | tykätä | lubić (coś) |
kärsiä | cierpieć na | valmistua * | ukończyć (szkołę) |
löytää * | znaleźć (gdzieś) | varoittaa | ostrzegać o |
Minä tykkään suklaasta. – Lubię czekoladę.
Hän kertoo matkasta – On opowiada o podróży.
Wyrazy z gwiadką (*) mogą występować też z przypadkiem ablatiivi. Porównaj:
Ostin ruokaa kaupasta. – Kupiłam jedzenie w sklepie.
Ostin ruokaa torilta. – Kupiłam jedzenie na rynku.
- Elatiivi łączy się też z poniższymi przymiotnikami/imiesłowami:
huolestunut | zmartwiony z powodu | surullinen | smutny z powodu |
iloinen | radosny z powodu | tunnettu | znany za |
innostunut | pełen entyzjazmu | vakuuttunut | przekonany o |
kateellinen | zazdrosny o | vapaa | wolny od |
kiinnostunut | zainteresowany (czymś) | varma | pewny (czegoś) |
kiitollinen | wdzięczny za | vihainen | zły, wściekły z powodu |
kuuluisa | sławny z powodu | väsynyt | zmęczony z powodu |
masentunut | przygnębiony | yllättynyt | zaskoczony (czymś) |
onnellinen | szczęśliwy z powodu | ylpeä | dumny z |
riippuvainen | uzależniony od |
Olen kiinnostunut historiasta. – Interesuję się historią.
- Elatiivi łączy się też z takimi wyrazami/wyrażeniami jak:
kiitos | dziękuję za | olla huolissaan | być zmartwionym |
olla innoissaan | być podekscytowanym | olla pahoillaan | być przykro z powodu |
Kiitos kutsusta. – Dziękuję za zaproszenie.
odnośnie do podpunktu „opisując temat rozmowy” – puhua też łączy się z elatiivi, ale może też z partitiivi. Zawsze myślałem, że z partitiivi tylko kiedy mowa o językach np puhun puolaa, lecz dziś zobaczyłem w gazecie: Me puhuimme vain politiikkaa. Czyli moja teoria jest błędna. Wytłumaczysz więc? Proszę.
Zwykle dodajemy końcówkę -STA, gdy o czymś mówimy. No ale jak widać, nie zawsze. Można spotkać dwie wersje:
Puhua politiikkaa – rozmawiać o polityce (szczególnie, gdy mówi to ktoś zaangażowany w politykę, np. polityk)
Puhua politiikasta – rozmawiać o polityce (tu mówi osoba niekoniecznie zaangażowana mocno w politykę)